Ορισμός του Εργαλείου Αξιολόγησης Αναγκών:

Το Εργαλείο Αξιολόγησης Αναγκών (ΕΑΑ) αναπτύχθηκε με μία προσέγγιση βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα και χρησιμοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος AMiD, για να αξιολογήσει μετανάστες με αναπηρίες. To EAA ακολουθεί τις θεμελιώδεις αρχές της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (UNCRPD) σε μια προσπάθεια να θέσει τις ατομικές ανάγκες και προτιμήσεις ως προτεραιότητα στη διαδικασία αξιολόγησης της αναπηρίας. Για το λόγο αυτό, οι ερωτήσεις του ΕΑΑ είναι σχεδιασμένες και ανεπτυγμένες με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι εύκολες στη χρήση και κατανοητές και να δίνουν στο άτομο την ευκαιρία να εκφράσει τη γνώμη του. Το ΕΑΑ επιτρέπει τον αποτελεσματικό συντονισμό, την ανταλλαγή πληροφοριών, την αξιολόγηση, τη σύγκριση και ανάλυση σε όλη την Ευρώπη.

Θεμελιώδεις Αρχές

1. Ανθρώπινα Δικαιώματα: το ΕΑΑ θεωρείται ένα μέσο το οποίο θα διευκολύνει την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το εργαλείο δεν πρέπει να στοχεύει σε ιατρικό διαγνωστικό έλεγχο, αλλά να είναι βασισμένο στα ανθρώπινα δικαιώματα και να ακολουθεί τις θεμελιώδεις αρχές της Σύμβασης των ΗΕ UNCRPD όπου οι ατομικές ανάγκες και προτιμήσεις αποτελούν τον πυρήνα των στάσεων απέναντι στην αναπηρία.
2. Διεπιστημονική προσέγγιση: το ΕΑΑ έχει σχεδιαστεί και αναπτυχθεί με όσο το δυνατό πιο εύκολο και κατανοητό τρόπο για το χρήστη. Αυτή η προσέγγιση διασφαλίζει ότι το ΕΑΑ μπορεί να υιοθετηθεί και να χρησιμοποιηθεί από διάφορους επαγγελματίες στην καθημερινή τους εργασία. Για όσους επιθυμούν να λάβουν περισσότερες πληροφορίες για τα θέματα «αναπηρίας» και «μετανάστευσης», όπως αυτά προσεγγίζονται από τις θεμελιώδεις αρχές του ΕΑΑ και γενικά από το πρόγραμμα AMiD, μπορούν να μελετήσουν τις εκπαιδευτικές ενότητες του AMiD.
3. Ανθρωπιστική προσέγγιση: οι ερωτήσεις που περιλαμβάνει το ΕΑΑ είναι ανοικτού τύπου. Αυτό δίνει στον μετανάστη την ευκαιρία να εκφράσει τις ανάγκες και επιθυμίες του, χωρίς να αισθάνεται την πίεση να απαντήσει σε πιο «άμεσου» τύπου ερωτήσεις. Έτσι, νιώθει πιο οικεία μέσα σε ένα πιο φιλικό περιβάλλον που θα του επιτρέψει να μοιραστεί πιο άνετα την προσωπική του ιστορία.

Ποιος είναι ο σκοπός του Εργαλείου Αξιολόγησης Αναγκών;

Το δημογραφικό τοπίο της Ε.Ε. γίνεται σταδιακά όλο και πιο ποικιλόμορφο ως αποτέλεσμα της αύξησης του αριθμού των μεταναστών και των προσφύγων, από τους οποίους μια σημαντική μειονότητα είναι και τα άτομα με αναπηρίες. Σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, «στα άτομα με αναπηρίες περιλαμβάνονται όσοι αντιμετωπίζουν μακροχρόνια σωματικά, ψυχικά, διανοητικά ή αισθητηριακά εμπόδια, τα οποία, σε αλληλεπίδραση με διάφορα άλλα εμπόδια, μπορεί να εμποδίζουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία, σε ίση βάση με τους άλλους» (UNCRPD, 2006, άρθρο 1, σ. 4).

Το πρόγραμμα AMiD διευκολύνει τη συστηματοποίηση μιας κοινής προσέγγισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αξιολόγηση των μεταναστών με αναπηρίες, βελτιώνοντας τη συνεργασία μεταξύ των Τοπικών Αρχών και των ΜΚΟ.

Γιατί αναπτύχθηκε το εργαλείο αυτό;

Το ΕΑΑ είναι μια διαδραστική πλατφόρμα που εντοπίζει τους μετανάστες με αναπηρίες με την άφιξη τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι στόχοι του ΕΑΑ είναι οι ακόλουθοι:

• Να ενισχύσει τις ΜΚΟ και τις Τοπικές Αρχές να αξιολογήσουν και να στηρίξουν επαρκώς τους μετανάστες με αναπηρίες στην Ε.Ε.
• Να βελτιώσει τη διαδικασία εντοπισμού τους, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας ασύλου και/ή της διαδικασίας υποδοχής.
• Να ενισχύσει τις γνώσεις και την ανταπόκριση των διεπιστημονικών επαγγελματιών που εργάζονται με μετανάστες και/ή άτομα με αναπηρίες.
• Να διασφαλίσει την πρόσβαση σε κατάλληλες υπηρεσίες στήριξης.

Το ΕΑΑ έχει σχεδιαστεί για να στηρίξει την Ε.Ε. και τα Κράτη-Μέλη της στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων τους στο πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, της Οδηγίας για τις Συνθήκες Υποδοχής (2013/33EU) και της Οδηγίας για τις Διαδικασίες Ασύλου (2013/32/EU):

• Ο εντοπισμός πρέπει να γίνεται σε εύλογο χρονικό διάστημα μετά την υποβολή της αίτησης για διεθνή προστασία και πρέπει να είναι συνεχής (Άρθρο 22 αναδιατύπωση της ΟΣΥ και Άρθρο 24 αναδιατύπωση της ΟΔΑ).
• Έπειτα τα Κράτη-Μέλη έχουν την υποχρέωση να λάβουν υπόψη τη συγκεκριμένη κατάσταση του αιτούντος που χρειάζεται ειδική στήριξη στην υποδοχή του (Άρθρο 21 αναδιατύπωση της ΟΣΥ) και ειδικές διαδικαστικές εγγυήσεις (Ανάγνωση του 29 αναδιατύπωση της ΟΔΑ). Το εργαλείο μπορεί να υιοθετηθεί από τα Κράτη-Μέλη στο πλαίσιο ενός πιο ολοκληρωμένου μηχανισμού εντοπισμού. Ο τρόπος χρήσης του θα εξαρτηθεί από το εθνικό πλαίσιο και τις ανάγκες (πηγή: εργαλείο IPSN).

Ποιος πρέπει να χρησιμοποιεί το εργαλείο;

Υπεύθυνος λειτουργός
Ο όρος «υπεύθυνος λειτουργός» χρησιμοποιείται γενικά και περιλαμβάνει όλα τα άτομα που ενδεχομένως εμπλέκονται και έρχονται σε επαφή με έναν αιτούντα κατά τη διαδικασία της συνέντευξης για διεθνή προστασία. Για παράδειγμα, ο όρος μπορεί να περιλαμβάνει υπεύθυνους καταγραφής, υπεύθυνους υποδοχής, κοινωνικούς λειτουργούς, κοινωνικούς λειτουργούς της ρυθμιστικής αρχής, προσωπικό που έρχεται σε άμεση επαφή με τους μετανάστες, διευθυντές/διοικητικούς υπαλλήλους των ΜΚΟ, δημόσιους υπαλλήλους, εθελοντές κ.α. Δεν χρειάζονται εξειδικευμένες γνώσεις στους τομείς της ιατρικής, της ψυχολογίας και άλλους συναφείς τομείς για να χρησιμοποιηθεί το εργαλείο. Είναι ειδικά σχεδιασμένο για να εντοπίζει τα άτομα με αναπηρίες και, συνεπώς, ο εντοπισμός είναι προκαταρκτικός. Ίσως χρειαστεί να γίνει παραπομπή σε κάποιον ειδικό για επαναληπτική εξέταση. Επιπλέον, το εργαλείο αφορά έναν μόνο υπεύθυνο λειτουργό και γι’ αυτό συνιστάται μια διεπιστημονική προσέγγιση για τον εντοπισμό και τη στήριξη, που να περιλαμβάνει ειδικούς από διάφορα πεδία και να μπορεί να προωθηθεί ως μια καλή πρακτική. Επίσης, το εργαλείο μπορεί να φανεί χρήσιμο σε οποιονδήποτε άλλο επαγγελματία έρχεται σε επαφή με αιτούντες για διεθνή προστασία. Ο λειτουργός δε θεωρείται υπεύθυνος για οποιαδήποτε παρεξήγηση ή λανθασμένες πληροφορίες που πιθανόν να δώσει ο αιτών.

Πώς να χρησιμοποιηθούν οι διάφορες ενότητες του εργαλείου;

Έχουμε σχεδιάσει το εργαλείο αρχικά για να προσεγγίσουμε τη διαδικασία εντοπισμού και στήριξης των αιτούντων με ένα πιο ολιστικό και ανθρωπιστικό τρόπο. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι χρήσης του ΕΑΑ, ανάλογα με την προκειμένη περίπτωση, το είδος των πληροφοριών που ήδη έχετε και το σκοπό του εντοπισμού. To ΕΑΑ επικεντρώνεται στη συλλογή πληροφοριών για τους αιτούντες που υποβάλλονται στη διαδικασία εντοπισμού και στη στήριξη τους μέσα από διαθέσιμες υπηρεσίες. Συνεπώς, η χρήση των δεικτών θεωρείται κανονικά ως το «στάδιο 1». Αρχικά, δώστε την ευκαιρία στον εαυτό σας να εξοικειωθεί με το εργαλείο. Στο στάδιο αυτό, καλείστε, ως υπεύθυνος λειτουργός, να δημιουργήσετε ένα φιλικό περιβάλλον για τη συνέντευξη, προσεγγίζοντας τον αιτούντα με οικείο τρόπο. Για παράδειγμα, μπορείτε να υποβάλετε προσωπικές ερωτήσεις (Ερώτηση 1), ώστε να του δώσετε την ευκαιρία να εκφραστεί ελεύθερα. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι δεν είναι απαραίτητο να υποβάλετε όλες τις ερωτήσεις που παρέχονται. Για παράδειγμα, εάν θεωρείτε ότι έχετε συλλέξει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τον αιτούντα ή ο ίδιος δεν είναι πρόθυμος να παρέχει περαιτέρω πληροφορίες, μπορείτε να παραλείψετε μια ερώτηση και να προχωρήσετε στην επόμενη, πατώντας την επιλογή «Επόμενο».

Στη συνέχεια, πρέπει να προχωρήσετε στην αξιολόγηση με βάση τις πληροφορίες που έχετε συλλέξει για την περίπτωση, άλλες πληροφορίες που ήδη έχετε και τις γνώσεις και εμπειρίες σας, χρησιμοποιώντας όλους τους δείκτες και συνθέτοντας την τελική έκθεση («στάδιο 2»). Ανάλογα με το ρόλο σας στο σύστημα ασύλου, μπορείτε, έπειτα, να προτείνετε έναν αρμόδιο οργανισμό από τον κατάλογο που σας δίνεται στο εργαλείο, ο οποίος θα παρέχει την πιο κατάλληλη στήριξη στον αιτούντα («στάδιο 3»).

Ως μέρος της όλης διαδικασίας, βεβαιωθείτε ότι ενημερώνετε τον αιτούντα στο τέλος της συνέντευξης. («στάδιο 4»).

Ο εντοπισμός και η αξιολόγηση πρέπει να γίνονται ατομικά. Το εργαλείο είναι σχεδιασμένο να εντοπίζει άτομα με αναπηρίες και να παρέχει πρακτική στήριξη κατά τη διαδικασία εντοπισμού. Συνεπώς, σκοπός του δεν είναι να κατανέμει τους αιτούντες σε συγκεκριμένες κατηγορίες ή να προτείνει μια μόνο απάντηση στις πιθανές ανάγκες που να είναι κατάλληλη για όλους, αλλά να καθοδηγήσει τον χρήστη σε μια διαδικασία μέσω της οποίας θα μπορεί να διαβεβαιώσει ότι ικανοποιούνται οι ατομικές ανάγκες του συγκεκριμένου αιτούντος και προτείνεται ο κατάλληλος οργανισμός για τη στήριξη του. Ανάλογα με τις ανάγκες σας ως χρήστης και με το εάν έχει ήδη διεξαχθεί ο εντοπισμός, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις ερωτήσεις (δείκτες) ή να προχωρήσετε κατευθείαν στη σχετική κατηγορία και στο συγκεκριμένο στάδιο στήριξης που σας ενδιαφέρει.

Έκθεση που θα εκτυπωθεί: Όταν συλλέξετε όλα τα στοιχεία που χρειάζεστε, μπορείτε να αποθηκεύσετε ή να εκτυπώσετε την έκθεση, η οποία θα συνοψίζει τις πληροφορίες εντοπισμού και θα αναφέρει τις πιθανές ενέργειες που μπορούν να γίνουν.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα πατήστε εδώ.